- δυναμόμετρο
- Όργανο που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση των δυνάμεων. Υπάρχουν δύο κύριες κατηγορίες δ.: εκείνα που μετρούν απευθείας την άγνωστη ένταση μίας δύναμης, συγκρίνοντάς την με την ένταση ενός μεγέθους της ίδιας μορφής (π.χ. τα δ. διά μοχλού, τα οποία είναι παρόμοια με τους ζυγούς και τους στατήρες), και τα δ. που μετρούν έμμεσα την άγνωστη ένταση μίας δύναμης, με τη μέτρηση ενός φυσικού μεγέθους διαφορετικής μορφής (π.χ. επιμήκυνση ενός ελατηρίου). Τα πιο απλά δ. έμμεσης μέτρησης είναι τα λεγόμενα δ. δι’ ελατηρίου, στα οποία υπολογίζεται η ένταση της δρώσας δύναμης με βάση την παραμόρφωση ενός βαθμονομημένου ελατηρίου. Τα δ. αυτά μπορεί να είναι δ. δι’ επιμηκύνσεωςδ. δι’ επιβραχύνσεως. Στα πρώτα, ένα ελατήριο που συνδέεται με έναν κύλινδρο έχει το ανώτερο άκρο σταθερό, ενώ το κατώτερο άκρο είναι συνδεδεμένο με ένα άγκιστρο, όπου εφαρμόζεται η δύναμη που θα μετρηθεί. Το κάτω άκρο είναι εφοδιασμένο με έναν δείκτη, ο οποίος μετακινείται εμπρός κατά μήκος μιας βαθμονομημένης κλίμακας. Ο δείκτης αυτός δηλώνει την ένταση της δρώσας δύναμης. Στα δεύτερα δ., μία πλάκα που στερεώνεται στο ανώτερο άκρο του ελατηρίου στο οποίο ασκείται μία δύναμη συμπιέζει το ελατήριο επάνω στην κατώτερη βάση του κυλίνδρου που το περιέχει. Με την πλάκα είναι συνδεδεμένος ένας δείκτης, ο οποίος δηλώνει την ένταση μίας δύναμης. Τα δ. αυτά χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα για τη μέτρηση του βάρους.
Οι εργαστηριακές μηχανές μέτρησης της αντοχής των υλικών (έλξη, ελαστικότητα, κάμψη, θραύση) είναι δ. που έχουν προσαρμοστεί κατάλληλα για τον σκοπό αυτό. Αυτά αποτελούνται από ένα συγκρότημα παραγωγής ισχύος, το οποίο ασκεί μια σταδιακά αυξανόμενη δύναμη πάνω στο υλικό που θα μελετηθεί. Η δύναμη αυτή μπορεί να ασκείται με ένα αντίβαρο ή με ένα ελατήριο, υδραυλικά ή με κοχλίες. Στη συνέχεια, υπάρχει η διάταξη μέτρησης, η οποία μπορεί να είναι ενδεικτική και καταγραφική· η διάταξη αυτή λειτουργεί με μοχλούς, με εκκρεμές, με στατήρες ή με μανόμετρο.
Για τη μέτρηση της αντίστασης των συρμάτων κατασκευάζονται ιδιαίτερα δ.
Αριστερά, δυναμόμετρο ακριβείας· το προς μέτρηση φορτίο προκαλεί μία βαθμονομημένη επιμήκυνση του ελατηρίου, η οποία είναι ανάλογη προς το βάρος. Δεξιά, συσκευή για τη μέτρηση της μυϊκής δύναμης.
* * *το1. συσκευή που χρησιμεύει για τη μέτρηση τής έντασης μιας δύναμης2. όργανο που μετρά τη μεγέθυνση τών διοπτρών και τών τηλεσκοπίων.
Dictionary of Greek. 2013.